جرم شهادت دروغ در دادگاه (مجازات + قانون جدید ❤️)
شهادت دروغ در دادگاه از جمله جرم‌هایی است که قانون مجازات اسلامی برای آن مجازات تعیین کرده است.بسیار دیده میشود که در دادگاه‌ها و دادسراها اصحاب دعوا خصوصاً شاکی و خواهان جهت اثبات ادعای خود به صورت حیله و تقلب از شهادت دروغ یا شهادت کذب استفاده می‌کنند. و این مورد در دادگاه‌ها و دادسراها بسیار شایع می‌باشد.حتی در کلانتری‌ها و پاسگاه‌ها نیز پیش می‌آید که شخص شهود خود را ارائه می‌دهد تا یک واقعه را اثبات نماید.
یکی از ادله‌هایی که جهت اثبات ادعا در قانون ما مورد پذیرش قرار گرفته است شهادت می‌باشد. در واقع اگر شما مطلع یا شاهدی داشته باشید که حداقل دو نفر مرد یا چهار نفر زن باشند می‌توانید ادعای خود را ثابت نمایید.حتی در صورتی که شما هیچ دلیلی برای اثبات ادعای خود نداشته باشید می‌توانید از سوگند (قسم ) استفاده کنید و شخص مقابلتان را سوگند دهید تا دعوایتاون را ثابت کنید . در این مقاله با ما همراه باشید تا در خصوص شهادت دروغ و شرایطی که در خصوص این جرم در قانون آمده است با شما صحبت کنیم و عواقب آن را برایتان بازگو نماییم.
شهادت دروغ در دادگاه
مطابق ماده ۱۷۴ قانون مجازات اسلامی ایران شهادت عبارت است از اینکه شخصی که اصحاب دعوا نمی‌باشد و در دعوا سمتی ندارد هنگام وقوع یک جرم در دادگاه در نزد مقام قضایی وقوع یا عدم وقوع حادثه‌ای را اطلاع دهند. به این امر در قانون ما شهادت می‌گویند. شهادت کذب در واقع شهادتی است که علاوه بر اینکه یک دروغ محسوب میشود و از لحاظ اخروی دارای مجازات دروغ می‌باشد و شرعاً مشکل دارد.
قانونگذار نیز آن را به عنوان یک جرم جرم انگاری نموده است. در صورتی که شخصی به عنوان شاهد صحنه یا واقعه ای را مشاهده کرده است اما برخلاف آن واقع شهادت دهد در صورتی که از روی سو نیت آن کار را انجام دهد مرتکب جرم شده است. مثلاً فرض کنید شخصی در دادسرای دادگاه به وقوع جرم سرقت با وسیله نقلیه توسط شخصی شهادت می‌دهد. و آن شخص سارق را شخصی به نام محمد به دادگاه یا دادسرا معرفی می‌کند در این صورت اگر مشخص شود که آن شخص سارق محمد نبوده است بلکه شخص دیگری بوده است در این مورد شاهد در خصوص این شهادت خود مرتکب شهادت دروغ شده است .اما در صورتی که به دلیل ضعف حافظه یا اشتباه این مورد را اشتباه گفته باشد . از موارد شهادت کذب نمی‌باشد زیرا در بحث جرایم تشکیل جرم نیاز به عنصر روانی دارد و در این مورد شخص عنصر روانی جهت شهادت کذب نداشته است و عمدا این کار را انجام نداده است بلکه به دلیل مشکل حافظه یا اشتباه گزارش دادن موضوع بوده است.
پس همانطور که ملاحظه کردید شهادتی که در قانون مجازات اسلامی عبارت است از بیان کردن چیزی غیر از آن چیزی که شاهد مشاهده کرده است. گاهی نیز ممکن است فرد علی رغم اینکه چیزی را ندیده باشد برخلاف آن شهادت دهد. در همه این موارد در صورتی که شخص شاهد از امر اقدام به شهادت نماید شهادت دروغ محسوب میشود و مطابق قانون دارای مجازات است.
مهلت شکایت از شهادت دروغ
مهلت شکایت از شهادت دروغ یک سال شمسی از تاریخ وقوع جرم است . اگر بعد از این مدت اقدام به شکایت کنید شکایت شما موقوفی تعقیب میخورد و مشمول مرور زمان میگردد. مگر اینکه دارای عذر موجهی باشید مثلا در کما یا بیهوشی بوده باشید یا به هر طریق برای دادگاه ثابت کنید امکان شکایت وجود نداشته است .
اعاده حیثیت شهادت دروغ
بعد از صدور حکم در دادگاه بدوی و قطعیت ان در دادگاه تجدید نظر حکم اجرا میشود و بعد ازن باید مرور زمان اجرای حکم سپری شود تا از شما در خصوص شهادت کذب اعاده حیثیت شود . بعد از اعاده حیثیت سابقه محکومیت از پرونده کیفری متهم پاک میشود و مثل این است که متهم جرمی را انجام نداده است .
مجازات شهادت کذب
همانطور که می‌دانید شهادت در قانون ما از جمله دلایلی محسوب میشود که شما به واسطه آن می‌توانید دعوای خود را و به تبع آن ادعای خود را ثابت نمایید. اگر ادعایی دارید و می‌خواهید حق خود را ثابت نمایید به واسطه همین شهادت می‌توانید شهود خود را به دادگاه یا مرجع قضایی تعرفه کنید و ادعای خود را اثبات نمایید. پس در نظام قضایی ما شهادت دارای اهمیت بسیار زیادی می‌باشد و می‌تواند دعوای حقوقی و کیفری شما را به اثبات برساند .
حال اگر شخصی اقدام به شهادت کذب به صورت ناحق و ناروا کند. و امری را که وجود خارجی نداشته در دادگاه بیان کند ممکن است حق از شخصی ضایع شود.به همین دلیل بوده است که قانونگذار ما در ماده ۶۵۰ قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات برای شهادت دروغ مجازات در نظر گرفته است. در واقع قانونگذار با جرم شناختن شهادت دروغ و تعیین مجازات برای آن از عدالت دفاع نموده است تا حقی از شخصی ضایع نشود.
باید بدانید شهادت کذب یا دروغ علاوه بر اینکه برای مجازات کیفری می‌باشد.
در صورتی که شخص مقابل از باب شهادت کذب خسارات دیده باشد کسی که به صورت دروغ اقدام به شهادت دادن کرده است باید مطابق قانون مسئولیت مدنی و عمومات آن اقدام به جبران خسارت نماید.در صورتی که شما در شکوایه خود این امر را از دادگاه کیفری درخواست نمایید دادگاه کیفری به ضرر و زیان نیز رسیدگی می‌نماید. اما در صورتی که این همراه درخواست نکرده باشید باید دعوای جداگونه برای آن اقامه نمایید .
ماده ۶۵۰ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) (اصلاحی ۱۴۰۳/۰۳/۳۰): هر کس در دادگاه نزد مقامات رسمی شهادت دروغ بدهد به سه ماه و یک روز تا دو سال حبس و یا به ۸۲/۵۰۰/۰۰۰ تا ۳۳۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد.
تبصره – مجازات مذکور در این ماده علاوه بر مجازاتی است که در باب حدود و قصاص و دیات برای شهادت دروغ ذکر گردیده است.
فرض کنید شخصی در نزد مقام قضایی به صورت دروغ شهادت می‌دهد که شخصی اقدام به قتل دیگری کرده است.در این صورت اگر دادگاه به استناد به همان شهادت حکم قصاص شخص متهم را صادر نماید.و شخص در اثر اجرای حکم فوت نماید و یا آسیب ببیند می‌تواند دیه خود را از شخصی که به صورت کذب شهادت داده است دریافت نماید.زیرا مسبب اصلی این کار همان کسی بوده است که شهادت دروغ داده است.
در بعضی از جرایم حدی ماده ۶۵۰ قانون مجازات اسلامی اجرا نمی‌شود و مجازات حد دیگری وجود دارد که آن مجازات اعمال میشود. به طور مثال فرض کنید که شخصی در دادگاه شخص دیگری را به زنا و یا لواط متهم می‌کند این شخص در صورتی که بر زنا و یا لواط شهادت دهد و بعداً مشخص شود که متهم زنا یا لواطی انجام نداده است مرتکب جرم حد شده است و می‌باید از باب جرم قذف ۸۰ ضربه شلاق حدی بخورد . در جرایم حدی مثل زنا و یا لواط شخص شاهد باید تشریفاتی را رعایت نماید از جمله اینکه باید حضوری عمل دخول را دیده باشد و همچنین تعداد شاهدها باید ۴ نفر باشد در صورتی که شاهد عمل دخول زنا را به صورت حضوری مشاهده نکرده باشد و یا اینکه تعداد شاهدها به چهار رقم نرسد شخص یا اشخاصی که اقدام به شهادت کرده‌اند مرتکب جرم قذف شده اند و باید ۸۰ ضربه شلاق بخورد ند.
در صورتی که در اثر شهادت کذب شاهد حکم قطع عضو شخصی صادر شود و اجرا شود در صورتی که ثابت شود که شخص شاهد به صورت امر اقدام به شهادت کرده است باید قصاص شود و دیه بپردازد.
شهادت کذب در دادگاه و دادسرا
از جمله مواردی که باید توجه داشته باشید این است که مکانی که شما در آن شهادت داده‌اید در جرم بودن و یا جرم نبودن شهادت کذب از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. برای تحقق جرم شهادت کسر شهادت باید فقط در محاکم قضایی مانند دادگاه و یا دادسرا انجام شده باشد تا بتوان آن را جرم شناخت .پس در صورتی که شخصی در کلانتری و یا نیروی انتظامی اقدام به شهادت کذب نماید می‌توان او را مجازات نمود. زیرا یکی از شرایط شهادت کذب این است که شهادت حتماً باید در نزد مقام قضایی و در دادگاه و دادسرا انجام شده باشد. باید بدانید که مامورین نیروی انتظامی قام قضایی محسوب نمی‌شود بلکه تنها ضابط دادگستری هستم که تحت امر مقام قضایی که همان دادستان است قدام به تحقیقات مقدماتی می‌کنند.
همچنین باید بدانید که در تمام مراجع قضایی مانند دادگاه عمومی انقلاب و شورای حل اختلاف و دادگاه‌های نظامی ۱ و ۲ و دادگاه تجدید نظر استان و همچنین شعب بازپرسی و دادیاری در دادسراها مشمول این ماده هستند و شخصی که در این مراجع اقدام به شهادت کذب نمایند مجازات میشود.
در خصوص شهادتی کذب در رویه قضایی و در دادگاه‌ها در بین قاضی‌های دادگستری اختلاف نظر وجود داشت برخی از قاضی‌ها استدلال می‌کردند که شهادت کذب در دادسرا جرم نمی‌باشد و فقط شهادت کذب در دادگاه جرم است. زیرا متن ماده ۶۵۰ حرفی از دادسرا نزده بود . اما بعضی از قضات دیگر قائل به جرم بودن شهادت کس حتی در دادسرا بودند به همین دلیل و به دلیل اختلاف نظرهایی که در رویه قضایی وجود داشت دیوان عالی کشور رای وحدت رویه‌ای را در سال ۱۴۰۲ تصویب نمود و اعلام نمود که شهادت کذب حتی در دادسرا نیز جرم می‌باشد و به این اختلاف نظرها پایان داد . در ادامه رای وحدت رویه ۱۴۰۲ در خصوص شهادت کذب را برایتان می‌گذاریم تا بتوانید آن را تجزیه و تحلیل کنیم.
رای وحدت رویه شماره 835 مورخ 1402/6/28 هیات عمومی دیوان عالی کشور : با تصویب قانون مجازات اسلامی (تعزیرات ۱۳۷۵) و انحلال دادسرا‌های عمومی و انقلاب از نظام قضایی کشور، انجام تحقیقات مقدماتی بر عهده دادگاه بوده و در نتیجه تصریح به «دادسرا» در ماده ۶۵۰ قانون مذکور در مورد شهادت دروغ موضوعاً منتفی بوده است. پس از تشکیل مجدد دادسراها قانونگذار علاوه بر ماده ۳۲۲ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ درخصوص دادگاه، در ماده ۲۰۹ همین قانون، در مورد دادسرا نیز به تفهیم حرمت و مجازات شهادت دروغ از سوی بازپرس به شاهد به عنوان یک تکلیف قانونی تصریح نموده و ضمانت اجرای تخلف شاهد از تفهیم موضوع فوق توسط بازپرس با توجه به لزوم تفسیر قانون با هدف کشف مراد مقنن، مجازات تعیین شده در مورد شهادت دروغ در مرحله تحقیقات مقدماتی نزد مقامات دادسرا نیز مشمول ماده ۶۵۰ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) است. بنا به مراتب، رأی شعبه سیزدهم دادگاه تجدیدنظر استان البرز که با این نظر مطابقت دارد با اکثریت آراء صحیح و قانونی تشخیص داده میشود و این رأی طبق ماده ۴۷۱ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ با اصلاحات و الحاقات بعدی در موارد مشابه برای شعب دیوان عالی کشور، دادگاه‌ها و سایر مراجع اعم از قضایی و غیر آن لازم‌الاتباع است.
شرط دیگری که در خصوص شهادت کذب وجود دارد این است که شخصی که اقدام به شهادت کذب می‌نماید باید دارای عنصر روانی باشد و در این خصوص قصد داشته باشد. در صورتی که شخص برای خصوصی نداشته باشد و به اشتباه شهادت کذب دهد نمی‌توان او را در این خصوص محاکمه کرد. به طور مثال شخصی را فرض نمایید که فراموشی دارد و نمی‌تواند به صورت دقیق قضایا را به خاطر بسپارد و در دادگاه و یا دادسرا حاضر میشود و فراموش می‌کند که واقعه دقیقاً به چه کیفیتی اتفاق افتاده است و به همین منظور شهادتی را می‌دهد که با واقعیت چندان تطابقی ندارد در این صورت نمی‌توان آن شخص را به شهادت کذب محکوم کرد زیرا آن شخص قصدی نداشته است که بخواهد از روی عقل چنین اقدامی را انجام دهد. البته باید بدانید کسی که فراموشی دارد و به اصطلاح فقهی آن ساهی می‌باشد شهادتش پذیرفته نمی‌باشد و دادگاه باید قبل از شهادت دادن چنین شخصی از این مورد اطمینان حاصل پیدا کند.
شهادت کتبی و یا شفاهی
همانگونه که قبلاً بیان کردیم مجازات شهادت در ماده ۶۵۰ قانون مجازات اسلامی بیان شده است همچنین قبلاً تعریف شهادت را نیز برای شما بیان نمودیم اما در خصوص شهادت باید نکات ریزی را مد نظر داشته باشید از جمله اینکه شهادت همیشه به صورت شفاهی نیست و گاهی موارد شما ممکن است علاوه بر اینکه به صورت شفاهی شهادت می‌دهید شهادت را بر روی برگ و یا صورت مجلس بنویسید و به صورت کتبی به مرجع قضایی تسلیم نمایید. گاهی نیز ممکن است شخص شاهد لال باشد و توانایی تکلم نداشته باشد در این صورت مرجع قضایی مکلف است که به واسطه شهادت شهادت او را توسط کارشناسان رسمی احراز نماید و آن را ثبت کند.
باید بدانید که در خصوص شهادت فرقی نمی‌کند که شهادت کتبی باشد و یا شفاهی و یا حتی فرقی نمی‌کند که شخص شاهد شخصی لال باشد و نتواند به صورت زبانی ادای شهادت نماید در هر صورت در صورتی که بعداً مشخص شود شهادتی که بیان شده است دروغ بوده است شخص شهادت دهنده مجرم است و باید مطابق قانون مجازات اسلامی مجازات شود.
مورد مهمی که باید به آن توجه کنید این است که شهادتی که یک جرم مطلق بوده و به صرف اینکه شما شهادتی را به صورت دروغ بدهید جرم محقق شده است و حتماً لازم نیست که ضرری و از ماده یا معنوی به طرف مقابل برسد.همچنین در قوانین مختلف نیز در جاهای مختلف از قانون قانونگذار شهادت کذب را به صورت خاص قانونگذاری کرده است و در مورد آن احکام شرایطی را وضع نموده مثلاً در قانون ثبت احوال در صورتی که فردی به دروغ اعلام نماید که صاحب فرزندی شده است و این شهادت منتهی به صدور شناسنامه شود ارای مجازات است و مشمول شهادت دروغ می‌باشد. همچنین در قانون راجع به وقوع ورود و اقامت اتباع خارجه در ایران نیز آمده است که در صورتی که شخصی جهت تحصیل تابعیت و یا ورود به کشور اقدام به شهادت دروغ نماید جرم شهادت دروغ در خصوص آن صادر میشود. در قانون انحصار وراثت نیز آمده است در صورتی که در خصوص تحصیل انحصار وراثت و تصدیق آن شخص اقدام به دروغ گفتن نماید مشمول مجازات شهادت کذب میشود.
خلاصه مطلب
در مقاله جرم شهادت کذب در خصوص تعریف شهادت کذب و همچنین ارکان آن توضیح دادیم و بیان نمودیم که شهادت کذب در دادسرا و همچنین دادگاه جرم است و اگر شخصی در نزد مقام رسمی شهادت دروغ دهد مرتکب جرم شهادت دروغ شده است و مطابق ماده ۶۵۰ قانون مجازات اسلامی مجازات میشود. همچنین بیان کردیم که اگر شخصی حتی به دستور مقام قضایی در کلانتری و یا پاسگاه شهادت کذب دهد مرتکب جرمی نشده است زیرا قانونگذار تنها به شهادتی که در دادگاه و دادسرا اشاره نموده است. همچنین در ادامه شرایط تحقق شهادت کذب را بیان کردیم یکی از آن شرایط این بود که شخص حتماً قصد ادای شهادتی کذب داشته باشد و در صورتی که در این خصوص سو نیت نداشته باشد مرتکب جرمی نشده است
